Be-Me: stigmatisering van psychische klachten als barrière voor duurzame inzetbaarheid

Introductie

Voor dit project wordt onderzoek gedaan naar de invloed van stigmatisering rond psychische klachten op de duurzame inzetbaarheid van Defensiepersoneel. Uit buitenlands onderzoek is bekend dat stigmatisering een negatieve invloed heeft op twee belangrijke keuzes waar een persoon met psychische klachten voor komt te staan. Dit betreft (1) de keuze om hulp te zoeken voor deze klachten en (2) de keuze om deze klachten bespreekbaar te maken met een leidinggevende en met directe collega’s. Ook is bekend dat deze keuzes weer van invloed zijn op de duurzame inzetbaarheid van een personeelslid. Het huidige project onderzoekt daarom de invloed van stigmatisering, en andere factoren, op het maken van deze twee keuzes voor een militair met psychische klachten. De resultaten van het onderzoek zullen gebruikt worden voor theorieontwikkeling en voor het adviseren bij interventie ontwikkelingen rond duurzame inzetbaarheid binnen Defensie.

Projectoverzicht

Doel: 

Bestuderen van de invloed van stigmatisering rond psychische klachten op de duurzame inzetbaarheid van Defensiepersoneel.

Doelgroep: 

Defensiepersoneel in het algemeen met extra focus op militairen met psychische klachten, nu of in het verleden.

Tijdsverloop: 

Het onderzoek is gestart op 1 september 2018 en loopt tot en met 2023.

Resultaten: 

Belemmerende en bevorderende factoren voor het zoeken van hulp voor psychische klachten

Eind 2020 is het eerste artikel gepubliceerd in BJPsych Open. Het artikel gaat over de belemmerende en bevorderende factoren voor de keuze om hulp te zoeken bij militairen met psychische klachten. Dit is onderzocht door middel van focusgroepen met militairen met en zonder psychische klachten, en zorgverleners. De vijf belemmerende factoren waren (1) angst voor negatieve carrière consequenties, (2) angst voor sociale afwijzing, (3) zorgen rond de vertrouwelijkheid van de zorgverlening, (4) de Defensie werkcultuur en (5) praktische barrières. De drie bevorderende factoren waren (1) sociale steun, (2) toegankelijke zorgverlening en (3) zorgverlening binnen Defensie.

De meeste belemmerende factoren voor het zoeken van hulp waren gerelateerd aan stigma. Sociale steun vanuit het thuisfront, collega’s, leidinggevende en zorgprofessionals werd gezien als bevorderend voor het zoeken van hulp. De resultaten van de huidige studie geven richting voor zowel toekomstig (interventie)onderzoek als beleid, om ervoor te zorgen dat meer militairen hulp zoeken voor psychische klachten.

Belemmerende en bevorderende factoren voor het bespreken van psychische klachten met een leidinggevende

In 2021 is het tweede artikel gepubliceerd in BMJ Open. Dit artikel richt zich op belemmerende en bevorderende factoren voor het bespreken van psychische klachten met een leidinggevende. Dit is ook onderzocht door middel van focusgroepen met militairen met en zonder psychische klachten, en zorgverleners. De vijf belemmerende factoren waren (1) angst voor negatieve carrière consequenties, (2) angst voor sociale afwijzing, (3) gebrek aan steun vanuit de leidinggevende, (4) gebrek aan vaardigheden om te praten over psychische klachten en (5) de masculiene cultuur. De drie bevorderende factoren waren (1) verwachte positieve gevolgen van openheid, (2) steun vanuit de leidinggevende en (3) psychische klachten hebben die werk gerelateerd zijn.

Vanuit alle drie de perspectieven werd bevestigd dat bijna alle belemmerende factoren gerelateerd waren aan de angst een ‘stempel’ te krijgen, en daardoor negatiever beoordeeld te worden (stigma) of negatiever behandeld te worden (discriminatie). De onderzoeksbevindingen tonen daarmee aan dat stigma en discriminatie rond psychische klachten een aanzienlijke barrière vormen voor het bespreken van psychische klachten, en dat destigmatiserende interventies nodig zijn.

De kennis, de houding en het gedrag van leidinggevenden bleken van cruciaal belang voor het wel of niet bespreken van psychische klachten. Voor hen ligt daarom een sleutelrol voor militairen met dergelijke klachten. Tenslotte zou op beleidsniveau moeten worden bekeken wat gedaan kan worden bepaalde angsten, zoals de angst voor negatieve carrière gevolgen, weg te nemen. Samen kan dit zorgen voor betere bespreekbaarheid van psychische klachten in de werkomgeving. Betere bespreekbaarheid kan het ook makkelijker maken vroegtijdig hulp te zoeken, wat ook weer belangrijk is voor gezondheid, welzijn en duurzame inzetbaarheid.

Attituden, overtuigingen en behoeften rond het zoeken van hulp voor psychische klachten

In 2022 is het derde artikel gepubliceerd in Journal of Psychiatric Research. Met behulp van een vragenlijst is gekeken naar attituden, overtuigingen en behoeften bij het zoeken van hulp voor psychische klachten, beiden bij militairen die psychische klachten hebben (gehad) (N=324) en militairen zonder psychische klachten (N=554).

Het merendeel van de militairen geloofden dat behandeling effectief is (91.6%); echter hadden veel militairen ook de voorkeur om hun eigen problemen op te lossen (66.0%). Bij militairen met psychische klachten zagen we dat: Militairen die geen hulp hadden gezocht, hadden een significant hogere voorkeur om eigen problemen op te lossen in vergelijking met militairen die wel hulp hadden gezocht. Ook hechtten zij minder belang aan het advies van anderen over het zoeken van hulp. Bij militairen zonder psychische klachten zagen we dat: Militairen die geen intentie hadden om hulp te zoeken, hadden in vergelijking met degene die wel hulp zouden zoeken een significant hogere voorkeur om eigen problemen op te lossen, hogere stigma gerelateerde zorgen, zouden symptomen eerder ontkennen, hadden minder geloof in de effectiviteit van behandeling en vonden het minder belangrijk om een voorbeeld voor anderen te zijn. De vaakst gerapporteerde behoefte bij het zoeken van hulp was een duidelijk overzicht van waar heen te gaan met welke hulp vraag (95.7%).

Uit de regressieanalyses kwam naar voren dat het niet zoeken van hulp het sterkst gerelateerd was aan de voorkeur om eigen problemen op te lossen (OR (95% CI) = 4.36 (2.02–9.39). Geen intentie hebben om hulp te zoeken was het sterkst gerelateerd aan minder geloof hebben dat behandeling effectief is (OR (95% CI) = .41 (0.28–0.59) en geen eerdere positieve ervaring hebben met het zoeken van hulp in het algemeen (OR (95% CI) = .34 (0.22–0.52).

Om het (vroegtijdig) hulp zoeken voor psychische klachten te faciliteren, is het van belang om: (1) Interventies te ontwikkelen die rekening houden met de hoge voorkeur van militairen om eigen problemen op te lossen, (2) meer onderzoek te doen naar destigmatiserende interventies om het stigma rond psychische klachten aan te pakken en (3) een duidelijk overzicht te maken met waar militairen hulp kunnen zoeken voor welke klachten.